Protestante Gemeente Bredevoort
St. Joris kerk, Markt 3, Bredevoort
Tijdens de afscheidsdienst van Ada Endeveld diende Anne van Voorst zich spontaan aan om als consulent van de PG Bredevoort op te treden.
Om een vacature open te stellen voor een predikant is 1 van de eisen dat je een consulent moet hebben. De kerkenraad is Anne, een oude bekende in Bredevoort, zeer erkentelijk dat hij deze taak op zich wil nemen.
Afgelopen zondag zat Ada Endeveld te stralen tijdens haar afscheid, omringd door familie en vrieden. Die waren in grote getale en van heinde en ver toegstroomd.De tuin van Herman en Paula was prachtig ingericht om de dienst te houden. Dat was Ada’s grote wens, een afscheid omringt door planten en dieren, waarvan ze zo geniet en
waarover ze zich nog altijd kan verwonderen.
De voorganger Anneke Wattel had haar preek daarop afgestemd en eigenlijk was het hele afscheid daarop ingesteld. Tijdens haar afscheidswoord ging Ada in op de reden van haar keuze voor het vervroegd pensioen. Door haar gezondheidssituatie kon ze niet altijd op de juiste woorden komen. Dat maakt het toch al pittige beroep van een predikant er niet gemakkelijker op. Gelukkig voelt ze zich de laatste tijd een stuk beter.
Grappig was dat tijdens haar toespraak er net een hommel om haar hoofd zoemde. Verder stonden er op korte afstand 2 kalfjes te genieten van het zonnetje en het hondje des huizes zocht de schaduw op tussen de bezoekers van de dienst.
Door voorganger Anneke en later ook door de voorzitter van de kerkenraad Arjan Twigt, werden woorden van dank uitgesproken voor de grote inzet van Ada voor de kerk van Bredevoort gedurende de afgelopen 15 jaar.
Al hetgeen onder de hoede van Ada tot stand is gebracht werd uitgebeeld in een fotohoek die in de tuin was opgesteld. Het speciaal gevormde gelegenheidskoor zong toepasselijke liederen bijvoorbeeld over de vogels in de bomen.
Aan de eind van de plechtigheid kreeg Ada het draaginsigne in goud van PKN Nederland opgespeld door de scriba Rita Feenstra. Ook overhandigde zij Ada, namens alle mensen van de kerk, een waardecheque om te gebruiken voor een reisdoel.
Aan het eind van de dienst las de voorzitter een gedicht voor Ada voor genaamd ‘hoe het ook zal gaan’. Ook overhandigde hij de wensboom die bij de ingang had gestaan en waarin de bezoekers wenskaartjes hadden gehangen. Arjan deelde mede dat deze boom symbool staat voor een echte appelboom die in het voedselbos zal worden geplaatst ter herinnering aan de ambtsperiode van Ada in Bredevoort. Dat deed Ada zichtbaar goed, mede omdat ze zelf vrijwilliger is bij de stichting Voedselbos. Het wordt een appelboom vernoemd naar een dominee (ds.Douwes) hoe toepasselijk.
Tot slot zong het koor een grappig, ludiek en speciaal geschreven lied genaamd ‘zeg ken jij Ada Endeveld’ op de wijze ‘ik heb een tante en een oom’ van Annie M.G. Schmidt.
Ada en haar echtgenoot Ruud waren s’morgens door Bertus Scholten per paard en wagen opgehaald van huis. Na de koffie en het gebak in de tuin, bracht Bertus hen naar het Koppelhuis, om daar samen met de kerkenraad en familie de lunch te gebruiken. Zo eindigde de feestelijke plechtigheid ter gelegenheid van het afscheid van Ada Endeveld.
Torenuurwerk 1666
Aan het begin van dit jaar heeft het museum in Aalten het oude torenuurwerk uit 1666 overgedragen aan Bredevoorts Belang. Het torenuurwerk was al sinds WO II opgenomen in de collectie van het museum en de voorlopers daarvan, zoals de oudheidkamer. Met de vernieuwing van het museum past dit stukje Bredevoorts erfgoed, dat inmiddels ook de status van een gemeentelijk monument heeft, niet meer in de collectie.
Aan het begin van 2025 heeft het onderduikmuseum het oude torenuurwerk, dat bijna 3 eeuwen de wijzers en de klokken van de Sint Joriskerk heeft aangedreven, overgedragen aan de vereniging Bredevoorts Belang. Het bestuur was al langer op zoek naar een locatie in Bredevoort waar het torenuurwerk ook weer opgebouwd en tentoongesteld kan worden. We zijn zeer blij dat dit nu eindelijk gelukt is; het bestuur van de Protestantse Gemeente Bredevoort verleent opstalrecht aan Bredevoorts Belang om het torenuurwerk op de boerenzolder van de Joriskerk te stallen.
Inmiddels is er in de afgelopen weken is er veel werk verzet:
– het oude torenuurwerk is door vrijwilligers gedemonteerd zodat het naar Bredevoort vervoerd kan worden.
– een klein deel van de boerenzolder is in de afgelopen week aangepast zodat daar het uurwerk tentoongesteld kan worden
– in de komende maanden zullen vrijwilligers het torenuurwerk weer opbouwen
We houden jullie op de hoogte van de verdere werkzaamheden en zullen in de nabije toekomst vast een gelegenheid vinden waarop geïnteresseerden het eeuwenoude torenuurwerk kunnen bewonderen.
Op dit moment en op deze plek willen we vooral het bestuur van de Joriskerk en de vrijwilligers hartelijk bedanken, omdat zij mogelijk hebben gemaakt dat dit stukje erfgoed ook voor de komende jaren bewaard en getoond kan worden.
Tekst: Liesbeth Greydanus
Foto’s: Jan Ebbers
Terwijl het water voor de thee op staat, begint Ada te vertellen hoe zwaar en heftig 2024
voor haar is geweest. Ze voelde zich moe en had moeite met het vinden van woorden. Een
apneu-apparaat en medicijnen om de bloeddruk te verlagen hebben geholpen om zich weer beter te voelen. Ze is nog steeds wat onzeker wanneer het om woorden vinden gaat.
Inmiddels gaat het steeds beter met haar.
Aanleiding voor het interview is het aanstaande emeritaat van Ada. Op 29 juni zal in een
dienst afscheid genomen worden door haar en van haar. Deze dienst zal bij Herman en Paula te Paske plaatsvinden. Ada is heel blij dat het daar kan gebeuren. De plek is heel mooi, met allemaal natuur eromheen. Ada houdt erg van natuur en geniet ervan dieren in hun natuurlijke omgeving te zien. Dit laatste hebben zij en haar man op een reis naar Zuid-Afrika in 2014 ten volle kunnen doen.
In de dienst zal Ada zelf een korte afscheidsrede houden. Anneke Wattel zal de preek
verzorgen. Aansluitend aan de dienst zullen de gemeenteleden afscheid kunnen nemen van
Ada. Hoe lang ben je predikant geweest?
‘Ik ben in 1991 in Oostvoorne begonnen. Dat was een kleine gereformeerde gemeente. Ik
ben daar ook enige tijd voorzitter van de classis geweest. Daar heb ik het begin meegemaakt van het SOW-proces. Omdat Oostvoorne een kleine gemeenschap was, werd er al veel gemeenschappelijk gedaan met de hervormde gemeente.
Begin 1997 ben ik in Tilburg begonnen. Een gemeente met andere uitdagingen, niet in het
minst omdat ik daar predikant was in een overwegend katholieke omgeving. Eind 2009 ben
ik ingetreden in de Protestantse Gemeente Bredevoort. Wanneer ik straks met emeritaat ga, heb ik ruim 34 jaar op de kansel gestaan.’
In die tijd zijn er veel veranderingen gekomen binnen de kerk als organisatie en ook als
gemeente. Kun je daar iets over vertellen?
‘Toen ik begon in Oostvoorne spraken de mensen in het algemeen meer en makkelijker over hun geloof. Het geloof ervaren was voor velen van hen heel vanzelfsprekend en de kerkgang hoorde erbij. In Tilburg had ik het gevoel dat mensen al wat meer buiten de kerk stonden. Er werd minder over hun persoonlijk geloof gesproken. Toch heb ik daar ook hoopgevende gesprekken gehad, soms ook met leden uit de katholieke kerk. Later, hier in Bredevoort en ook het jaar dat ik in Aalten heb gewerkt, merkte ik dat mensen hier wel naar de kerk gingen maar dat het meer een sociaal gebeuren was geworden. Gesprekken over persoonlijk geloof waren er wel, maar veel minder dan in het begin van mijn predikantschap. Ik heb die gesprekken zelf wel erg gemist. En natuurlijk is het jammer dat er bijna geen kinderen meer in de kerk komen. Tot corona ging het nog. We hadden speciale diensten voor kinderen, we deden het jeugdwerk in samenwerking met de PGA. Helaas is dat alles na corona niet meer opgepakt. Je zou ook kunnen zeggen dat het de tijdgeest is.’
Inspiratie en diepgang Ada Endeveld vertelt verder dat haar moeder en grootmoeder haar voorbeelden waren.
Beiden zijn ze actief geweest binnen de kerk. Zij hebben haar op het spoor van de studie
theologie gezet. Op school was Ada goed in de bèta-vakken. Het lag dan ook voor de hand
dat zij een studie in die richting zou kiezen. Maar zij miste diepgang en vond dat theologie
haar die verschafte door de vele facetten van de studie. Je leerde hoe je mensen kon
begeleiden, het diaconale werk, maar ook bestudering van de Bijbel, om maar enkele zaken
te noemen. Spijt van haar keuze heeft ze nooit gehad. Totdat ze ziek werd heeft ze het werk
met plezier gedaan. Ze heeft meerdere cursussen gevolgd die verdieping gaven aan haar
werk en haar hebben geholpen door te gaan met haar ambt.
Over mijn vraag welk gezang haar favoriet is, moet ze even nadenken. ‘Ik vind vele gezangen mooi. Maar Licht dat ons aanstoot in de morgen van Huub Oosterhuis behoort beslist tot mijn favorieten.’ Voor de Protestantse Gemeente Bredevoort hoopt zij dat ze door kunnen gaan, dat er spoedig een nieuwe predikant gevonden zal worden. Ze vindt het fijn te zien dat er in de diensten tegenwoordig ook leden uit de katholieke gemeenschap aanwezig zijn. ‘Ook bij Samen Eten doen er mensen van buiten de protestantse gemeenschap mee. Dat is mooi. Dat doen we goed in Bredevoort.’
Afscheidsdienst ds. Ada Endeveld
Na een toegewijde ambtsperiode van ruim 15 jaar bij de Protestantse Gemeente Bredevoort gaat onze predikant Ada Endeveld per 1 augustus 2025 met emeritaat. Met dankbaarheid en waardering willen we stilstaan bij haar jarenlange inzet en inspirerende aanwezigheid binnen onze gemeenschap.
U bent van harte uitgenodigd voor de afscheidsdienst op zondag 29 juni 2025. De viering
vindt bij goed weer plaats in de openlucht, midden in de natuur van de Achterhoek – een
plek die Ada zeer na aan het hart ligt.
Tijd en locatie:
Inloop vanaf 10.00 uur
Aanvang dienst: 10.30 uur
Adres: Kloosterdijk 1, Aalten
Na de dienst is er gelegenheid om onder het genot van een kopje koffie of thee afscheid te
nemen van Ada.
Mocht het weer tegenvallen die dag, dan wordt de afscheidsdienst verplaatst naar de St.
Joriskerk op de Markt in Bredevoort.
Ik wens Ada lieve mensen op haar pad.
-Ik wens haar warmte, liefde, licht. Een lach op haar gezicht. Ik wens haar rust en energie. En een klein snufje magie. Dat wonderen bestaan en dat nare dingen overgaan!
-Mijn wens voor Ada: Denk positief. Geniet van wat er mogelijk is.
-Ik wens Ada vreugde toe en dat ze mag genieten van de mooie dingen op haar pad.
-Mijn wens voor Ada: vooral veel Vrijheid, met een grote V, dat wens ik haar toe.
-Voor Ada: De goede dingen in het leven zijn geen dingen, maar mensen zoals jij. Dat wil ik haar graag meegeven. En vergeet niet haar gulle lach.
-Ik wens Ada veel dierbare herinneringen aan haar tijd als predikant in Bredevoort, en voor de toekomst Gods zegen.
-Wij wensen Ada ruimte, rust, tijd en inspiratie voor haar creativiteit.
De dienst op Palmzondag had een vol programma.
Jan Wijbrans werd bevestigd als ouderling-kerkrentmeester.
De voorganger, Aja Yntema, verbond dit met het verhaal van de intocht in Jerusalem.
De voorzitter van de kerkenraad en de penningmeester gaven Jan mooie woorden mee bij het begin van zijn taak en een witte roos, symbool voor het zelf kleur mogen geven aan zijn taak.
Op 30 maart 2025 gaat ds. Wytze Andela
voor in Bredevoort. Deze dienst staat in
het teken van de viering van 80 jaar
vrijheid. Het is ook precies op deze datum
dat Aalten en Bredevoort bevrijd zijn.
Vrijheid is op dit moment echt geen
vanzelfsprekenfheid en zeker iets waar we
bij stil kunnen staan, ook in de kerk.
Tijdens de dienst zal bij de overdenking en
met zang en gedicht, stil gestaan worden
bij de vrijheid.
De vlag zal die dag uithangen in toren van
de St. Joriskerk. Ook binnen in de kerk zal
de bloemschikking gebaseerd zijn op de
vrijheid en zullen museumstukken te zien
zijn, die doen herinneren aan de
bevrijding van ons land.
Iedereen is uitgenodigd om dit samen met
ons mee te vieren.
Dit jaar kunnen we de veertigdagentijdkalender ook bekijken vanaf deze website.
Vanuit het thema van de zeven werken van barmhartigheid ( de hongerigen voeden, de naakten kleden ect) worden situaties over de wereld belicht.
Natuurlijk bevat de kalender teksten ter bezinning om stil te staan bij geloof en leven op weg naar Pasen.
Klik hieronder op de link bij “vandaag”
Je kunt ook elke ochtend een bericht in je mailbox ontvangen via deze link;
Belevingstuin in Bredevoort,
Aan de Winterswijksestraat, in de punt, richting de verkeerslichten, heeft de diaconie van de PKN Bredevoort een stuk grond liggen. Vorig jaar (2021) is dit stuk, door ophoging en natuurlijke bemesting, geschikt gemaakt om er beter gebruik van te kunnen maken. ook dit jaar wil de diaconie dat weer doen. Het een en ander wordt ook nog wat beter bewegwijzerd, maar iedereen is weer welkom in de belevingstuin!
Wat is de bedoeling?
De diaconie vindt dat het stuk grond op een mooie in het oog vallende plek ligt, dicht bij de kom van Bredevoort. De gedachte is om het perceel de komende jaren zodanig in te richten, dat iedereen in Bredevoort en omstreken er wat aan kan hebben en dat duurzaamheid, het milieu en natuur er tot hun recht komen.
Openbare veldbloemen plukplaats.
Zoals u misschien gezien hebt, is het perceel ingezaaid met een bloemenmengsel, waardoor er in dit voorjaar de veldbloemen weelderig bloeien. Onlangs zijn er paden gemaaid, zodat het perceel voor iedereen toegankelijk is en iedereen die dat wil er lekker tussendoor kan lopen. De veldbloemen mogen ook geplukt worden door iedereen die het leuk vindt om een Bredevoorts bosje op de vaas te hebben. U bent dus van harte welkom in de pluktuin.
Een paar regeltjes voor de goede orde.
Graag willen we dat iedereen die de pluktuin betreedt zoveel mogelijk gebruik maakt van de gebaande paden, zodat voorkomen wordt dat het veld plat getreden wordt. Ook is het de bedoeling om in deze tuin uw hond aangelijnd te houden en hondenpoep op te ruimen en niet op het veld achter te laten.Verder wordt u gevraagd om uw eventuele afval zelf mee te nemen naar huis.
Genieten.
We hopen dat deze plaats gaat uitgroeien tot een belevingstuin waar iedereen van gaat genieten.
Door de maatregelen van het afgelopen jaar waren ook de maaltijden `Samen Eten` gestopt. De laatste was op biddag 2020. Maar in januari 2021 deden we een proef met erwtensoep, om de eerdere bezoekers van de maaltijden met een hartige hap een hart onder de riem te steken.
Ruim 60 bakjes erwtensoep hebben we die eerste keer uitgedeeld. Later kwamen er nog meer mensen bij, dus de penne (soort macaroni) in februari en de hutspot van de laatste keer is aan ruim zeventig mensen uitgedeeld. Het is fijn zo even aan de deur contact met elkaar te hebben. Voorlopig stoppen we hiermee, omdat dit altijd een winteractiviteit was. We laten hier en in kerkvenster weten of en wanneer we de maaltijden hervatten.